Η σεξουαλική ζωή αποτελεί έναν από τους πιο βασικούς και ταυτόχρονα ευαίσθητους τομείς μιας ερωτικής σχέσης. Παρότι συχνά αντιμετωπίζεται ως κάτι αυτονόητο ή προσωπικό, στην πραγματικότητα η σεξουαλική επικοινωνία είναι θεμέλιο για τη συναισθηματική σύνδεση, την οικειότητα και τη μακροχρόνια ικανοποίηση του ζευγαριού. Σε αυτό το πλαίσιο, η επικοινωνία δεν αφορά μόνο τις «τεχνικές» ή τις προτιμήσεις. Αφορά τον τρόπο που οι σύντροφοι μοιράζονται σκέψεις, συναισθήματα, επιθυμίες και όρια. Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να εκφράσουν τι τους ευχαριστεί, τι τους αγχώνει ή τι θα ήθελαν να αλλάξει. Ο φόβος της απόρριψης, η ντροπή ή τα στερεότυπα γύρω από το φύλο και τη σεξουαλικότητα μπορεί να οδηγήσουν στη σιωπή. Όμως, η σιωπή συχνά γεννά παρεξηγήσεις, απομάκρυνση και μειωμένη επιθυμία. Η ανοιχτή, ειλικρινής και με σεβασμό επικοινωνία δημιουργεί ένα ασφαλές πλαίσιο όπου και τα δύο άτομα μπορούν να νιώσουν αποδοχή. Όταν υπάρχει εμπιστοσύνη, μειώνεται το άγχος επίδοσης και αυξάνεται η αίσθηση συναισθηματικής και σωματικής εγγύτητας.
Συναισθηματική ασφάλεια
Η σεξουαλική επικοινωνία δεν ξεκινά στην κρεβατοκάμαρα, αλλά στην καθημερινή σχέση. Το πώς οι σύντροφοι επικοινωνούν γενικότερα – αν ακούν ο ένας τον άλλο, αν σέβονται τα όρια, αν δείχνουν κατανόηση – καθρεφτίζεται και στη σεξουαλική τους επαφή. Η σεξουαλικότητα δεν είναι αποκομμένη από την ψυχολογική κατάσταση. Όταν κάποιο άτομο νιώθει ασφάλεια, αποδοχή και συναισθηματική εγγύτητα, μπορεί να εκφραστεί πιο ελεύθερα και να βιώσει πιο ολοκληρωτικά την εμπειρία της σεξουαλικής σύνδεσης.
ΛΟΑΤΚΙΑ2+ σχέσεις και επικοινωνία
Για τα ΛΟΑΤΚΙΑ2+ άτομα, η επικοινωνία στη σεξουαλική ζωή συχνά αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Αυτό συμβαίνει γιατί συγκρούεται αναπόφευκτα με την ετεροκανονικότητα[1], τους ρόλους και τις προσδοκίες φύλων, αλλά και τα σεξουαλικά σενάρια που υπαγορεύουν στους ανθρώπους πως «πρέπει» να ζουν και να κάνουν σεξ, αλλά και τι είδους ερωτικούς δεσμούς είναι «επιτρεπτό» να συνάπτουν. Σε τελική ανάλυση, το κοινωνικό στίγμα εξακολουθεί να υπάρχει γύρω από καθετί που δεν εκπροσωπεί την ετεροφυλοφιλία και την δυαδικότητα των φύλων.
Ως αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι της κοινότητας έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα όπου η σεξουαλικότητά τους δεν ήταν αποδεκτή ή δεν υπήρχε χώρος να εκφραστεί με αυθεντικότητα. Έχουν βιώσει απόρριψη, χλευασμό ενώ επίσης είναι συχνή πρακτική ασφαλείας να αποκρύπτουν την πραγματική ταυτότητα τους, καταπιέζοντας παράλληλα τα συναισθήματα τους. Όλα αυτά τα βιώματα δεν εξαφανίζονται μαγικά· συχνά εσωτερικεύονται και γίνονται οδηγός για τη συνέχεια (π.χ. ντροπή για το σώμα ή δυσκολία έκφρασης επιθυμιών με τον φόβο ότι δεν είναι «φυσιολογικές»). Η ανοιχτή επικοινωνία μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά απέναντι σε αυτές τις πληγές. Όταν ένας άνθρωπος μπορεί να μιλήσει για το ποιος είναι, τι φοβάται, τι επιθυμεί και, ακολούθως, να βρει απέναντί του αποδοχή, τότε σταδιακά μαθαίνει να αποδέχεται και ο ίδιος τον εαυτό του. Στα ΛΟΑΤΚΙΑ2+ ζευγάρια, η επικοινωνία γύρω από τη σεξουαλικότητα συχνά έχει μια επιπλέον διάσταση: είναι πράξη αντίστασης απέναντι στο στίγμα. Το να μιλήσουν δύο άνθρωποι ανοιχτά για το πώς βιώνουν τη σεξουαλικότητά τους χωρίς να ντρέπονται, χωρίς να προσπαθούν να «χωρέσουν» σε πρότυπα, είναι μια βαθιά πράξη αυθεντικότητας και δύναμης.
Γίνεται κατανοητό λοιπόν πως ένα ΛΟΑΤΚΙΑ2+ ζευγάρι έχει σημαντικές προκλήσεις μπροστά του, όπως είναι το βίωμα της αυθεντικής του ταυτότητας, το κοινωνικό στίγμα, οι κοινωνικές πιέσεις, αλλά και η ταυτότητα (σεξουαλική, φύλου) του ερωτικού συντρόφου. Επομένως, ένα ΛΟΑΤΚΙΑ2+ ζευγάρι συχνά χρειάζεται να επαναπροσδιορίσει από την αρχή τι σημαίνει σεξουαλική σύνδεση, χωρίς τα κοινωνικά πρότυπα του «πώς πρέπει να είναι». Η ειλικρίνεια και η αμοιβαία αποδοχή είναι θεμέλια όχι μόνο της συναισθηματικής σχέσης, αλλά και της ψυχολογικής ασφάλειας που επιτρέπει μετέπειτα τη σεξουαλική ελευθερία και διεκδικητικότητα, καθώς και την ερωτική οικειότητα.
Αντί επιλόγου
Η επικοινωνία στη σεξουαλική ζωή είναι πολλά περισσότερα από «καλή συνεννόηση». Είναι μια πράξη φροντίδας προς τον εαυτό και τον σύντροφο. Για τα ΛΟΑΤΚΙΑ2+ ζευγάρια, είναι επίσης μια πράξη ελευθερίας, ένα βήμα πέρα από το στίγμα και την εσωτερικευμένη ντροπή, προς την αυθεντική σχέση που όλοι αξίζουμε. Η ψυχοθεραπεία και οι εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό σύμμαχο σε αυτό το ταξίδι.
Ηλίας Κασσάρας
Ψυχολόγος MSc, MSc, PhD
Γνωστικός & Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής
[1] Όρος που περιγράφει την κυρίαρχη κοινωνική πεποίθηση ότι η ετεροφυλοφιλία είναι ο μόνος «σωστός και αποδεκτός» σεξουαλικός προσανατολισμός και ότι τα φύλα είναι μόνο δύο, από τα οποία μάλιστα απορρέουν συγκεκριμένες προσδοκίες, ρόλοι και υποχρεώσεις.